ਖਿਸਕੀ ਹੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਮਲਬੇ ‘ਤੇ ਉੱਸਰੇ ਅਤੇ ਤਹਿਸ ਨਹਿਸ ਹੋ ਰਹੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜੋਸ਼ੀਮੱਠ ਦੇ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਆਪਣੇ ਘਰ, ਹਾਲਾਤ ਗੰਭੀਰ

 ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿਚ ਖਿਸਕੀ ਹੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਮਲਬੇ ‘ਤੇ ਉੱਸਰੇ ਅਤੇ ਤਹਿਸ ਨਹਿਸ ਹੋ ਰਹੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜੋਸ਼ੀਮੱਠ ਦੇ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਆਪਣੇ ਘਰ, ਹਾਲਾਤ ਗੰਭੀਰ

www. bbcindianews.com

ਡਾ ਰਾਕੇਸ਼ ਪੁੰਜ

 ਦੇਹਰਾਦੂਨ: ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦਾ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਜੀਬ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਵਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਕਾਨ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਰੇੜਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਥਿਤੀ ਹੱਥੋਂ ਨਿਕਲ ਗਈ ਹੈ।ਹੁਣ ਜੋਸ਼ੀਮੱਠ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵੱਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਹੁਣ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਬੁਲੇਟਿਨ ਮੁਤਾਬਕ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ‘ਚ 68 ਹੋਰ ਘਰਾਂ ‘ਚ ਤਰੇੜਾਂ ਦੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 678 ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਦਕਿ 27 ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਹੇਠਾਂ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਐਸਐਸ ਸੰਧੂ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸੰਧੂ ਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਘਰਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਅਸਥਾਈ ਰਾਹਤ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਜਾਂ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਮਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਫਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਹਰੇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ 4000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਮਾਸਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਥਾਰਟੀ, ਚਮੋਲੀ ਦੇ ਇੱਕ ਬੁਲੇਟਿਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਵਿੱਚ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ 68 ਹੋਰ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਰੇੜਾਂ ਵੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 678 ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 27 ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। . ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਸਬੇ ਵਿਚ 82 ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਰਿਸਪਾਂਸ ਫੋਰਸ ਅਤੇ ਸਟੇਟ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਰਿਸਪਾਂਸ ਫੋਰਸ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੁੰਦਰਿਆਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ‘ਚ ਜਿਸ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। 1946 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਔਗਸਟੋ ਗਾਂਸਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਖਿਸਕੀ ਹੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਮਲਬੇ ਉੱਤੇ ਬਣਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸੁੰਦਰਿਆਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੋਸ਼ੀਮੱਠ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਚਟਾਨ ਘੱਟ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਬੰਧ, ਸੀਵਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਥੋਂ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਦੀ ਨੀਂਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਈ।

ਸੰਧੂ ਨੇ ਜੋਸ਼ੀਮੱਠ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸੂਬਾ ਸਕੱਤਰੇਤ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿ ਸਕਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਮਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਰੇੜਾਂ ਆ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਢਾਹਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੁੱਟੀ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪਾਈਪ ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਸੀਵਰੇਜ ਲਾਈਨ ਦੀ ਵੀ ਤੁਰੰਤ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਲਗਾਵ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਅਸਥਾਈ ਸ਼ੈਲਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਖਾਲੀ ਪਏ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ।

ਕਸਬੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਾਰਵਾੜੀ ਵਾਰਡ ਦੀ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨਾਗਰਿਕ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰੀ ਦੇਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਬਚਤ ਖਰਚ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਸਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਰਾਹਤ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਜਾਣ ਨਾਲੋਂ ਉਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਾਂਗੀ ਜੋ ਮੇਰਾ ਹੈ।” ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਰਗੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੋਰ ਕਿੱਥੇ ਪਾਵਾਂ।

ਮਨੋਹਰਬਾਗ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸੂਰਜ ਕਪਰਵਾਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਘਰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਸਿੰਘਧਰ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇਵੀ ਦਾ ਘਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਡੁੱਬ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਣਾ ਪਿਆ, ਪਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤਦੀ ਹੈ।

ਦੇਵੀ ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਬੈਠੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਤਿੜਕੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਹੈ। ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਰੇੜਾਂ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਰਮਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਘਰ ਦੇ ਵਰਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਸੌਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਉਹ ਘਬਰਾ ਕੇ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਨਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਥਾਈ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਅਸਥਾਈ ਰਾਹਤ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਰਹਾਂਗੇ।